Bir gün biriyle karşılaşırsınız, sadece göz göze geldiğiniz anda ya da ilk bir iki cümlenin ardından aslında tüm hayatınız değişmiştir (de o an henüz farkında değilsinizdir).

Anders Petersen'le karşılaşma işte böyle bir değişmenin ta kendisi.
O bakarken baktırdığı için,
Anlatırken sorduğu için,
Korkarken korkmamayı önerebildiği,
Gözlerimizin içine bakarken
Tüm kendi'lik hallerini ortaya koyduğu için değiştirdi.
Aklımızı karıştırdı.
Sorularımızı çoğalttı.
Fotoğrafçı olmak istiyorsak piramitin tepesinde ve yalnız olmamız gerektiğini
Çekinmeden söyledi.
Ayna tuttu.
Kendine baktı.
Kendinden baktı.
Hepimize sarıldı -tüm içtenliğiyle,
Tüm çocuksuluğu ve
Tüm sevgisinden baktı fotoğraflarımıza.

Uz(ak)laşmak, 
Erken uyumak.
Eskitmek,
Hatırlamamak,
Artık merak etmemek,
Eksikliğininin farkında bile olmamak,
Bak(a)mamak,
Başı daha çok ağrımak,
Yahut her geçen gün daha çabuk yorulmak olabilir.

Her değişim biraz vazgeçmektir.

Bir zamanlar aklınızdan hiç çıkmayan ama şimdi hatırlayamadığınız küçük ayrıntılar,
Ve daha da önemlisi:
"En çok hangi tatlıyı severdi?" sorusuna veremediğiniz cevaptır.

Değişir , değiştirir.
Unutur , unutturur.
Sorar , sorgular.   
Bakar , baktırır.
Düşünür ve yaşamaya çalışır.

Başkadır.
Ayrıdır.

Kucaklamak ya da bırakmaktır:

    Bir dünyayı...

         Bir ülkeyi,

            Bir sokağı,

                  Bir kişiyi,

                       Bir sevgiyi, 

                               Bir sesi,

Kimi dipten gelen bir dalga kadar ağır ve güçlü olabilir.
Yılların sessizliğine inat bir bir kapıları açtırır ve
Sizi, önce bakmaya sonra da içeri girmeye zorlar.  
Bunu dünyanın en yalın halinde yaparken gözleri pırıl pırıldır.
Hayattadır ve bir tek hayatta kalmayı önerir.

İşte size bir değişim öyküsü:

Bir kış günü.
Kasım ayının ilk günleri.
Kuzeyden bir "genç adam" geldi. 
57 yaşında ,  mavi gözlü, gri beyaz saçlı ve tel gözlüklü.
Uzun boylu, kimi çok sakin ama belli fırtınaların adamı.
Bu genç adam bir yıl süren işsizlik dönemimin ardından uzun zamandır bu coğrafyada tanığı olamadığım kadar dürüst, içten, çıplak, çocuksu ve alabildiğince duyarlı bir KENDİ'lik hal ve heyacanı ile yüzleştirdi beni (sanıyorum bizleri de diyebiliriz).
Birbirini kısmen tanıyan 16 ayrı/farklı  yaş, cins, görüş, ifade ve gerekçesi olan bir gruptuk.
İlk gün bir saat kadar geç kalmıştım. İFSAK'a ulaştığımda ilk ara verilmişti ve 2.saate başlamak üzere sevgili Anders Petersen uçtaki odadan kalktı ve yürüdüğü yeri sarsarak, "sakın unutmayın, ben buradayım!" der gibi sınıfa doğru hızlı hızlı ilerledi. Sanki zil çalmıştı ve derslere giriyorduk. Norveç yıllarını düşünürsem herhalde en son 12-13 yıl önce bir sınıfa girmiştim. 
"Bu ne gürültü, biraz sakin olsak!" diye düşündüğümü hatırlıyorum. 
"Nasıl biri ki?" şaşkınlığıyla oturdum yerime ve "genç adam" başladı konuşmaya. 

5 gün boyunca aynı hatta artan bir enerji ve heyecan ile; fotoğraf nedir, ne değildir'i sordu, söyledi, gözlerimizin ta içine bakarak açıklamalarımızı, karşı çıkmalarımızı dinledi. 
Yüzünde yılların tecrübesine dair, o tecrübeyle edinilmiş  hafif bir gülümseme hep vardı. 
Anlıyordu ama daha da önemlisi başta kendinden yola çıkarak tüm o tebessümün ardındaki hikayeleri anlatıyordu, susmuyordu ve geri çekilmiyordu zırhını giyerek.
Kuzey'den gelmişti ve doğu-batı arasında bir yerde, İstanbul'da duran ama henüz dünyaya bak(a)mayan, korktuğu, çekindiği için daha çok susan ve kızan insanların sözlerine ve fotoğraflarına bakıyordu (yüzüne İstanbul günlerinin sonrasında bir ufak gülümseme daha eklendiğine eminim). 
Öfkeliydi sözler, gölgeliydi ve haketmemişliğin tüm koyuluğunu taşıyordu.
Self-portait çalışmamızın sonunda büyük bir çoğunluğun kendi ayaklarını çekmesi çok dikkatini çekmişti ve sormuştu "niye?" diye. 
Verilmeyen, geçiştirilen cevap belki de; "kendi yüzlerimize bakmaya olan cesaretsizliğimiz"di. En kolay, saklanılabilirdi ve ertelenebilirdi. Önce kendi'lerimiz, sonra da hayatlarımız. 
Ve bir kış günü biri çıkıp size "niye?" diye sorduğunda, ilk şokun ardından: bir ilk yüzleşme sonrası, ancak geçiştirilebilirdi bu soru ve öyle de oldu.

Soruyor ve arıyordu; nasıl bakacağını, nasıl göreceğini ve o anı nerede tüm kalbiyle nasıl  yakalayacağını. Bir avcı gibi keskin gözleriyle, elinde silahı, gözlerinin duygusunu bulup aktaracağı insanları arıyordu.. Bıkmadan usanmadan ve yorulmadan.

"Kendinizi en yorgun, vazgeçmiş hissettiğiniz anda karşılaşıverirsiniz o duyguyla" diyerek sonuna kadar gitmeyi, açılmadık kapı bırakmamayı söylüyordu.

Fotoğraf o zaman olacaktı. 
Kapılar o zaman ardına kadar açılacak ve bir sürü soru ile başbaşa kalınacaktı.
Fotoğraf o zaman gelecekti.

Çok az uyuduk, çok konuştuk, tartıştık, kızdık ve çok fotoğraf gördük.
Nan Goldin'i tanıdık bir de hayranı olduğu Daido Moriyama'yı. Yakın arkadaşı Kent Klich'in "Beth" sergisinde sorduk tüm sorularımızı. Ve birbirimizi sevdik (ben onları çok sevdim).

Fotoğraflarıma baktı ve "kendimi niye sakladığımı" sordu, niye bu fotoğraflarda olmadığımı.
Neredeydim? Hangi sorusuzluklarda ve hangi kaçışlarda? 
Onca yıl "ben"siz ama güzel fotoğraflar mı çekmiştim? 
Üstelik sergilemiştim de bazılarını, dia gösterileri yapmış, alkışlar almıştım. 
Peki, ben tüm bu alkışların ve görüntülerin arasında neredeydim? 

İnsan olmaktan, yakın olmaktan, avcı olmaktan söz ettik.
En çok ta kendimiz olmaktan, kendi sınırlarımızı zorlamaktan (ben hiç zorlamış mıydım o sınırları?), başka odalara girmekten ve korkularımızdan: korkmaktan korkmamayı öğrenmekten, gözlerin ta içine bakmaktan, fotoğraf çekerken en çok ve bir tek duygularımızla deklanşöre basmaktan.

Her gün fotoğraf çektik, kontak baskılar hazırladık.

Bir 36'lıktan seçilmiş bir kare değil de, bir konunun hangi aşamalardan geçerek, hangi uzaklardan ve arayışlardan sonra  o fotoğrafa ulaşıldığının en çıplak kanıtıydı kontaklar. Bir okumaydı ve gerçekti. 
Çünkü fotoğrafçının kendi'lik hallerini tüm çıplaklığıyla ortaya koyuyordu. 
"Kötü" bulup "sevmediğiniz" ama yine de size ait olan, sizden olan diğer bu 35 kare  aslında bir  karşılaşmaydı.
Sizdeki diğerleriyle, içinizdeki ötekilerle. 
Belki de içinizdeki kötülüklerle, ertelediğiniz, sakladığınız şeylerle; kendinizle?. 
Görmezden gelinen, yüzleşmekten köşe bucak kaçılıp, öfkenin kaynağı olan tüm kötülüklerin ardarda dizildiği sıra(dan) görüntüler. 
Bir çekmecede ya da bir dosyada yahut bir kere görülüp, yırtılıp atılmış bir çöp kutusunda.  

Her gün çektiğimiz fotoğraflar, kontak baskılarımız masaya yatırıldı, sorgulandı. 
Niye fotoğraf oldukları, 
Ne kadar fotoğraf oldukları ya da ol(a)madıkları. 
Ne kadar yakın ve ne kadar insan oldukları. 
Ne kadar soru sordukları (bir fotoğraf cevapladığı kadar fotoğraf değildi).

Çektiklerimizin çok azını sevdiğimizden emin olabilirsiniz.
Sokaklardaydık, insanlarla konuşuyorduk.
Sokaklar gerçekti, bizlerse (ya da en azından ben) sanki sanal alemin sanal görüntücüleriydik.

Aklımın bir ucundan bana sürekli göz kırpan ve "beni unutma, hatrıla buradayım!" diyen bu sıkıntıyı ertelemekten korkuyorum. Bir kıvılcımı yangına dönüştürememekten, "zamansızlık" ların, "ben adam olmam" ların ardına sığınmaktan ve bu kadar yaklaşmışken kendimle karşılaşamamaktan, ona bakamamaktan.

Değiştiklerimden öğrendiğim bir şey var: aradığın ve bulduğun görüntüler akılları karıştırmalı, "ne olduğundan" çok, "niye öyle olduğu"na bakılmalı ve çeken kadar bakan kişiyi de sorulara boğmalı. 

Bunun için çok fotoğraf çekmeli, çok bakmalı, çok sormalıyım. Çok rahatsız olmalı ve etmeliyim. Fotoğraflarım şaibeli olmalı. Uykularım kaçmalı, gözlerim kızarmalı ve kırmızı ışığa dalıp gitmeliyim.

"Bu kadarı da fazla ama" demeyin ne olur?
Bugün'e kadar hiç böyle yorulmadım.
Böyle bakmadım.
Böyle görmedim.
Böyle sormadım.
Bırakın sorayım.
Bırakmasanız da yapmalıyım bunu ve yapacağım da...
Çünkü bu daha çok "ben" olmaya bir yolculuk.
Hepimize iyi yolculuklar.

Laleper AYTEK