"Ayrı ayrı parçalardan birleştirme yoluyla dengeli ve düzenli bir bütün oluşturma işidir." (ML) Fotograf'da Kompozisyon "Kare içindeki konuları göze hoş gelecek şekilde seçmek ve düzenleme" işidir.Sonuç olarak kompozisyon bir iştir. İşin güzel olması demek fotografta verilmek istenen mesajın yerini bulması ve fotografın akılda kalıcılığını artırması demektir. |
|
| Kısacası Kompozisyon; |
| Fotografa vermek istediğimiz anlamı kimsenin yardımı olmadan bakan gözlerin kolay anlamasını ve akılda kalmasını sağlayan tekniklerdir. |
| |
| Belirginlik |
| Fotografın mesajını en okunaklı biçimde ortaya koymasıdır. Okunaklı bir görüntü elde edebilmek ve fotografın biçimini oluşturabilmek için aşağıdaki özelliklerde olması gerekir. |
|
Kritik an : Her hareketin saptanacağı bir kritik an vardır. Bu an başlangıçta, ortasında veya bitiminde olabilir. Örneğin; Yüz metre koşucularının start çizgisinden fırlayışları hareketin başlangıcıdır. Oduncunun havadaki baltası hareketin ortasıdır. Dalgaların kayalara çarpıp dönüş anı ise sürekli hareketin sonudur.
Örenğimizde ; Sapan çeken çokuğun ; Sapana taş koyması hareketin başlangıç noktası, sapanı germesi ortası ve bırakmasıda hareketin sonu olarak değerlendirecek olursak. Burada hareketin ortası seçimiştir. |
 |
|
|
| Bakış Yönü : Konudaki değişmenin izlenebildiği yönden bakılmalı. Örneğin : Çamaşır yıkayan kadının yandan veya arkadan çekilen fotografları önden çekilen fotografa göre daha az belirgin olur.
Yandaki örneğimizde sigara içen amcanın sigarayı yakış anı ve ilk dumanları yandan çekilmemiş olsaydı. Bu fotograf anlamını büyük ölçüde yitirecekti. Konu olan herşey açıklıkla fotograflanmıştır. |
 |
|
|
Bakış Yüksekliği : Bir işle uğraşan kişinin işini ve kendisini gösterecek yükseklikte olmalı. Örneğin ; Prinç ayıklayan birisinin alttan çekmemek gibi ya da sokakta "Yağ satarım bal satarım" oynayan çocukları çekerken dairesel dizilişi mendili ve ebe'yi gösterecek yüksek bir noktadan çekmek gibi..
Yandaki örneğimizde bakış yüksekliği kişinin ne yaptığını açıkça gösteriyor. |
 |
|
|
Bakış uzaklığı : Konu çerceveyi yeterince doldurmalıdır. Normal objektifle 100 metreden çekilen balıkçıların ne yaptıklarını kestirmek zordur.
Öreğimizde ağ çeken balıkçıların hareketleri açıklıkla seçilebiliyor. |
 |
| |
| Sadelik |
| Fotografı mümkün olduğunca az elemanla anlatmaya çalışmaktır. Fotografı sadeleştirmek ve ilgi merkezini artırmak için karmaşık olmayan bir fon seçilmeli ve konuya yaklaşarak fotografın anlamını bozmayacak ilgisiz nesneleri fotograf karesinden çıkarılmalı. Sadeliğin her zaman hatta her konuda birşeyleri anlatmanın en iyi yolu olduğunu hiç aklımızdan çıkarmayalım. |
 |
| |
| 1/3 Kuralı veya Oranlar |
Fotografı çekmeden önce fotograf karesini yatay ve dikey olarak üçe bölünmesi sonucu çizgilerin kesim noktaları fotografın ilgi merkezinin yerleştirilebileceği yerleri gösterir. Bu noktalara altın noktalarda denir.
Öreğimizdeki ağaç dikey inen 1/3 doğrultusudaki altın noktaya yerleştirilmiş ve tarlasını süren çiftci ile zenginleştirilmiştir. |
 |
| |
| Çizgiler |
| Fotografta diyagonal çizgiler yön belirtmek için kullanılır. Tekrarlayan çizgiler de bakan gözlerin dikkatini fotografın ilgi merkezine çekmek için kullanılır. Bunun yanında çizgilerin çeşitli anlamları vardır. |
- Düz çizgiler hareketsiz çizgilerdir. Düz çizgilere bakan göz hiç bir kırılmaya, iniş çıkışa, dalgalanmaya takılmadığından durgunluk, durulma, yerleşme etkisi verir. Düz çizgiler, dikey ve yatay olarak doksan derecelik açı prensibi üstüne kurulmuşsa yerleşme ve hareketsizlik duygusunu daha da kuvetlendirir. Sakin rüzgarsız, çalkantısız bir havada toprak üstündeki ağaçlar doğanın durdunluk duygusunu verdiklerinden insanları rahatlatır.
- Toprak üstünden yukarıya, gökyüzüne doğru yükselen çizgiler, hayat canlılık duygusunu uyandırır. Örneğin ağaç filizleri toprak üstünden gökyüzüne yönelmek ister veya insanlar sevincini belirtmek için kollarını havaya kaldırır. Tam tersi toprak üstünden aşağıya toprak içlerine düşen çizgiler bitkinlik, cansızlık, ölümlülük duygusunu uyandırır. Salkım söğütün uyandırdığı melankoli duygusu dalların aşağıya doğru olmasından kaynaklanır.
- Düz çizgileri özetleyecek olursak; Yukarıya yönelen çizgiler canlılık, mutluluk, hayat duygusu uyandırırken aşağı doğru inenlerin kader, ikisinin ortası olan yatay çizgiler durgunluk etkisi uyandırır. Düz çizgilerin sağa veya sola yatması hareketleri kıpırdanma duygusuna yol açar.
|
 |
|
- Eğri çizgiler 'in eğrilikleri artıkça, dinamizm ve hareket duygusunuda beraberinde artırır. Eğri çizgilerin egemen oldukları herhangi bir alana bakan göz, yaşamın, sevginin ve kaynaşma duygularının etkisinde kalır. Bir çizgi ne kadar eğilip bükülürse tıpkı deniz dalgaları gibi canlılık duygusunu da o kadar artırır.
|
 |
- Kırık çizgiler : Karmaşa ve boşalma duygusu uyandırır.
|
 |
| |
| Denge |
| Birbirini tamamlayan şekil, renk ya da aydınlık veya karanlık alanların göze hoş gelecek şekilde ayarlanmasıdır. Denge simetrik veya asimetrik olabilir. |
 |
| |
| Persfektif ve Derinlik |
| Fotograf da giderek bir birine yaklaşan çizgiler (doğrusal persfektif) yada giderek küçülen cisimler (hacimsel persfektif) fotografa üçüncü boyut katar. Fotograf karesindeki ön plandaki cisimlerin abartılı büyüklükleri ya da arka planın önünü kapamasıda fotografa derinlik verir. Kısa odak uzaklığına sahip objektifler fotograf içindeki nesneleri birbirinden uzaklaştırarak derinlik duygusunu pekiştirir. Uzun odaklı objektiflerde yakındaki ve uzaktaki nesneleri birbirine yakınlaştırarak fotograftaki derinliği azaltır. Fotografdaki derinliği etkileyen unsurlardan birisi de diyafram açıklığıdır. Kısık diyafram açıklığı alan derinliğini artıracağı için fotografdaki net alanlar daha fazla olacağından derinlik artar. Açık diyafram açıklığı alan derinliğini azaltacağı için fotografta net alan azalacak ve derinlik azalacaktır. |
 |
| |
| Hareket |
| Fotograf daki hareketi vurgulamak için çeşitli yöntemler vardır. Bunların en başında düşük örtücü hızında çekilmiş fotograflar daki uzamış görüntülerdir. Fotograf daki yüksek kontrast, ufuk çizgisinin açısı, tekrar eden konular, yuvarlak hatlar da fotograf hareket duygusu vermek için kullanılırlar. |
 |
| |
| İlgi Merkezi |
| Çektiğimiz fotografın ilk görevi bakan gözlerin fotograf içinde dolaşmadan veya çok kısa bir gezinti sonunda fotografın ilgi merkezine gitmesini sağlamaktır. İlgi merkezi yani fotografı çekmemizin gerektiren herşey olabilir. Fotografdaki ilgi merkezi fotograf karesi içinde herhangi bir yere yerleştirilebileceği söylenir. Yine de 1/3 kuralınıda unutmamak gerekir. İlgi merkezinin ortada olduğu durumlarda iyi sonuç veren konuların bina, heykel, gün doğumu veya batımındaki güneş ve dağ fotografları olduğu söylenir. Fotografa bakış yönü ve ilgi merkezinin doğru orantılı olduğu da söylenir. Yani soldan sağa doğru okuyor aynı zamanda yazan insanların fotografı da soldan sağa doğru okunduğu söylenir. Bu bakımdan ilgi merkezinin solda olması beklenir. Bu görüş sağdan sola doğru okuyanlar insanlar için de geçerli olacağından ikilem yarattığı için pek tutulmaz ama yinede aklınızda bulunsun. Genelde fotografa sol alt köşeden girildiği ve üst kısımlardan çıkıldığı görüşü hakimdir. |
 |
| |
| Tekrarlar |
| Arka arkaya gelen benzer nesneler fotografta ritm duygusunu artırır. Bu yüzden ritmi bozan nesneleri fotograf karesinden çıkarmak gerekir. |
 |
| |
| Simetri |
| Fotografa simetri özelliği katılacaksa; diğerinin aynı alan ikinci yarı, aynı şeyleri anlatmak yerine yeni şeyler anlatmalıdır. |
 |
| |
| Boyutların Etkisi |
| Yatay dikdörtgen boyutlar dengeli ve sakin bir duygu verirken, dikey konumda güç ifade ederler. Kare boyutlar derli toplu konulara daha uygundur. |
 |
| |
| Kompozisyon bölümü ; Çoğunlukla Prof. Sabit KALFAGİL'in "Fotograf Sanatında Kompozisyon" kitabından (izin alınarak) derlenmiştir. |
| |
FOTOGRAF TARİHİNE KISA BİR BAKIŞ . İLK FOTOGRAFLAR . FOTOGRAF MAKİNALARI
FOTOGRAF MAKİNASININ PARÇALARI . FİLMLER . IŞIK . RENKLER . POZLANDIRMA
KOMPOZİSYON . PRATİK BİLGİLER . DOĞA FOTOGRAFI . YARDIMCI ARAÇLAR |
| |
